Historia miasta Rzeszów
W historii miasta Rzeszowa wyróżnić można siedem okresów prosperity.
Czas lokacji miasta (od 1354r.) na prawie magdeburskim, rozwoju rzemiosła i handlu, dzięki położeniu na skrzyżowaniu ważnych dróg handlowych, możliwościom magazynowania towarów w głębokich piwnicach drążonych w skale lessowej (dziś: Podziemna Trasa Turystyczna, obejmująca tylko część dawnego „zaplecza logistycznego” miasta).
W roku 1589 panem Rzeszowa i okolic został Mikołaj Spytek Ligęza, mąż Zofii Rzeszowskiej, siostry Adama Rzeszowskiego, ostatniego właściciela z rodu Pakosławiców. To on ufortyfikował miasto, budując obronny klasztor ojców bernardynów i zamek, otoczył miasto murami, co miało ogromne znaczenie ze względu na częste najazdy tatarskie.
Dbał o rozwój handlu i rzemiosła (garncarstwa, złotnictwa), za jego czasów licznie osiedlali się tu Żydzi, dla których podjął budowę tzw. Nowego Miasta z synagogą (dziś: tereny Placu Wolności), finansował rozbudowę Rzeszowa. Założył (na swoich włościach), także w Rzeszowie przytułek dla osób starszych i ubogich (dziś: przy ul. Mickiewicza, obok pomnika wieszcza).
Po śmierci Mikołaja Spytka Ligęzy miasto przeszło w ręce Lubomirskich.
Pierwszym właścicielem był mąż Konstancji Ligęzianki, książe Jerzy Lubomirski. Dokończył budowę zamku, który w II połowie XVII wieku został zajęty przez Szwedów i wojska Rakoczego, a w wieku XVIII stał się terenem (i ofiarą) gier i wojen politycznych: w latach 1702-1709 zamek był zdobywany, rabowany i niszczony przez wojska: polskie, saskie, rosyjskie i szwedzkie, podobnie jak miasto i okoliczne włości Lubomirskich.
Jednakże w I połowie XVIII wieku, mimo regresu gospodarczego, Rzeszów wzbogacił się o ważne – dla jego kształtu i przyszłości – budowle. Jeszcze w XVII wieku wzniesiono konwent dla bernardynek, do którego w końcu wprowadzili się pijarzy. Dla nich to, w latach 1703-1707 Tylman z Gameren, sławny architekt zaprojektował kompleks budynków (na przestrzeni 180m fasady), obejmujący: szkołę, kościół i klasztor (dziś: tzw. kompleks popijarski, ul. 3-go Maja). W pracach budowlanych i wykończeniowych uczestniczyli znakomici artyści epoki: J.C. Falconi i J.S. Belotti.
Szkoła pijarska funkcjonowała od połowy XVII wieku, ale dopiero w stuleciu następnym zyskała, głównie dzięki pracy Stanisława Konarskiego, swój szczególny charakter: uczyli się w niej chłopcy pochodzący z różnych stanów, kształcili się na nauczycieli, muzyków, zdobywali wiedzę w zakresie teologii, ale także nauk przyrodniczych i historii ojczystej. Mogli nadto udzielać się w konwiktowym teatrze. Kolegium pijarskie istniało do roku 1784; po kasacie zakonu pijarów powołano Carsko-Królewskie Wyższe Gimnazjum, funkcjonujące do roku 1918. Po odzyskaniu niepodległości szkoła funkcjonowała jako I Gimnazjum i Liceum, a obecnie nosi nazwę I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie. Jej aktualni uczniowie mają znakomitych poprzedników: Onufrego Kopczyńskiego – autora pierwszej gramatyki języka polskiego, Ignacego Łukasiewicza – wynalazcy lampy naftowej i pioniera przemysłu wydobywczego ropy w Polsce, generała Władysława Sikorskiego – premiera rządu emigracyjnego i sygnatariusza traktatu Sikorski-Majski (dzięki któremu tysiące wywiezionych po 17 IX 1939 roku na wschód Polaków mogło wstąpić do polskiego wojska i walczyć u boku aliantów), św. Józef Sebastian Pelczar – rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor Władysław Szafer – pionier ekologii, Julian Przyboś – klasyk współczesnej poezji polskiej, czy twórca awangardowej formuły teatru – Jerzy Grotowski.
Po I rozbiorze Rzeszów znalazł się w zaborze austriackim, co wiązało się z wprowadzeniem nowoczesnych form administracji, a skutkowało – już w wieku XIX – zasadniczą zmianą jego charakteru.
Treści i zdjęcia publikowane na niniejszej stronie są chronione Prawem Autorskim. Kopiowanie i powielanie bez pisemnej zgody właściciela Serwisu E-Rzeszów.pl jest zabronione.
